Co warto wiedzieć o profilaktyce bólów kręgosłupa?
Ból kręgosłupa i schorzenia mięśniowo-szkieletowe
Schorzenia mięśniowo-szkieletowe (ang. Musculoskeletal Disorders – MSD) obejmują grupę schorzeń dotykających mięśnie, ścięgna, kości i stawy całego ciała [1]. Charakteryzują się różnorodnością umiejscowienia i zmiennym poziomem towarzyszących im dolegliwości bólowych, nierzadko zależnym od wykonywanych na co dzień czynności. Istnieje wiele różnych czynników ryzyka ich występowania, spośród których jako najczęstszy wymienia się pracę zawodową [2, 3]. Dlatego też nazywane są chorobami zawodowymi [4], bezpośrednio wynikającymi z wykonywanych w pracy obowiązków lub w związku z nimi postępującymi. Skutkiem długofalowym, oprócz pogorszenia jakości życia, jest postępujący proces obniżenia efektywności wykonywanej pracy, oraz negatywne skutki makroekonomiczne dla polskiej gospodarki.
Epidemiologia schorzeń mięśniowo – szkieletowych
Schorzenia mięśniowo-szkieletowe mogą mieć charakter ostry, epizodyczny lub przewlekły, utrzymujący się w długim czasie. Są to choroby przeciążeniowe, wynikające z kumulacji oddziałujących na ciało w długim czasie obciążeń. Najczęściej związane są z utrzymywaniem niezmiennej, wymuszonej pozycji ciała, wielokrotnie powtarzanymi ruchami, czynnościami, w których duże siły działają na małe stawy (np. ręki czy nadgarstka) oraz tempem pracy, uniemożliwiającym wystarczającą regenerację tkanek [5]. Wpływać na nie mogą również psychospołeczne czynniki, bezpośrednio związane z miejscem pracy [6]. W krajach Unii Europejskiej aż 62% pracowników przez co najmniej jedną czwartą swego czasu pracy w ciągu dnia narażonych jest na powtarzalne czynności wykonywane za pomocą kończyn górnych, 46% na przyjmowanie bolesnych i niekomfortowych pozycji ciała, a 35% - na dźwiganie ciężkich przedmiotów [7].
Według Australijskiego Instytutu Nauk o Zaburzeniach Mięśniowo-Szkieletowych (ang. The Australian Institute for Musculoskeletal Science - AIMSS ) [10], choroby układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej są drugą na świecie – po upadkach - przyczyną życia z niepełnosprawnością i w latach 1990-2010 odnotowano aż 45% wzrost tego zjawiska. Skutkują one pogorszeniem sprawności, wpływającym na tzw. prezenteizm (bezproduktywną obecność w pracy) i bardzo wysoką liczbą absencji w pracy [11].
W Polsce, wg danych ZUS [12], w ostatnich 12 latach liczba dni absencji chorobowych wynikających z chorób układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej wzrosła o 16,6 milionów dni (78, 6%), wynosząc w 2017 r. prawie 38 milionów dni, co stanowiło 15,4% wszystkich dni absencji w tym roku.
Wśród związanych z wykonywaną pracą zawodową chorób układu mięśniowo-szkieletowego istotną rolę odgrywają bóle kręgosłupa, szczególnie jego odcinka dolnego. Zgodnie z danymi Europejskiego Programu Współpracy w Dziedzinie Badań (ang. European Cooperation in Science and Technology – COST), ból dolnego odcinka kręgosłupa (ang. Low Back Pain - LBP) opisywany jest jako ból występujący między brzegami kostnymi i dolnymi zagłębieniami pośladków, często z towarzyszącym bolesnym ograniczeniem ruchu, na który wpływ mają aktywność fizyczna i przyjmowana postawa ciała. Dotyka on ponad 70% populacji ogólnej w którymś momencie życia. Ból ten nie jest związany ze złamaniem, spondylozą, bezpośrednim urazem czy schorzeniami układowymi (nowotworowymi, infekcyjnymi, naczyniowymi, metabolicznymi czy hormonalnymi) [14]. Według dostępnych danych naukowych, aż. 85-95% przypadków to bóle niespecyficzne, pojawiające się bez uchwytnej, konkretnej przyczyny [15].
WNIOSKI:
- Schorzenia mięśniowo-szkieletowe, szczególnie ból kręgosłupa, stanowią istotny problem w Polsce i w Europie.
- Wpływają na pogorszenie jakości życia osób nimi dotkniętych, a także ograniczają ich zdolność do pracy i funkcjonowania.
- W 85 - 95% przypadków bóle kręgosłupa dotyczą stanów przeciążeniowych
Piśmiennictwo:
[1] Healthline.com [Internet]. Musculoskeletal Disorders [updated 2013 Jun 18; cited 2016 Sep 19]. Available from: http://www.healthline.com/health/musculoskeletal-disorders#Definition1.
[2] Macdonald W, Oakman J. Requirements for more effective prevention of work- related musculoskeletal disorders. BMC Musculoskeletal Disorders (2015).
[3] Brandt M, Madeleine P, Zielinski J, Ajslev N, Jakobsen M, Samani A, et al. Participatory intervention with objectively measured physical risk factors for musculoskeletal disorders in the construction industry: study protocol for a cluster randomized controlled trial. BMC Musculoskeletal Disorders (2015).
[4] Work-related Musculoskeletal Disorder (WRMSDs) Statistics, Great Britain, 2015. Health and Safety Executive. Available from: http://www.hse.gov.uk/statistics/causdis/musculoskeletal/msd.pdf.
[5] Roman-Liu D. External load and the reaction of the musculoskeletal system – A conceptual model of the interaction. International Journal of Industrial Ergonomics 2013;43:356-362.
[6] Pavlovic-Veselinovic S, Hedge A, Veselinovic M. An ergonomic expert system for risk assessment of work-related musculo-skeletal disorders. International Journal of Industrial Ergonomics 2016;53: 130-139.
[7] Grzywiński W, Wandycz A, Tomczak A, Jelonek T. The prevalence of self-reported musculoskeletal symptoms among loggers in Poland. International Journal of Industrial Ergonomics 2016;52: 12-17.
[8] Van Eerd D, Munhall C, Irvin E, Rempel D, Brewer S, van der Beek A, et al. Effectiveness of workplace interventions in the prevention of upper extremity musculoskeletal disorders and symptoms: an update of the evidence. OEM Online First (2015).
[9] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych; Dz.U. Nr 105, Poz.869.
[10] Aimss.org.au [Internet]. Musculoskeletal Diseases [cited 2016 Sep 19]. Available from: http://aimss.org.au/diseases.
[11] Bevan S. Economic impact of musculoskeletal disorders (MSDs) on work in Europe. Best Practice & Research Clinical Rheumatology 2015;29: 356-373.
[12] Absencja chorobowa w 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015 roku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Warszawa 2007-2016.
[13] Zdrowestarzenie.org [Internet]. Polacy, choć chorzy – chcą pracować [updated 2016 May 20; cited 2016 Sep 19]. Available from: http://zdrowestarzenie.org/aktualnosci-szczegoly-126.html.
[14] Cost.eu [Internet]. Guidelines for the Management of Low Back Pain in Europe [updated 2011 May 02; cited 2016 Sep 19]. Available from: http://www.cost.eu/COST_Actions/bmbs/B13.
[15] Hoy D, Brooks P, Blyth F, Buchbinder R. The Epidemiology of low back pain. Best Practice & Research Clinical Rheumatology )2010;24: 769-781.
[16] Health and safety at work in Europe (1999-2007). A statistical portrait. Eurostat European Commission. European Union 2010.
[17] Chapter 4. European guidelines for the management of chronic nonspecific low back pain; Eur Spine J (2006) 15 (Suppl. 2).
[18] Cdc.gov [Internet]. Workplace Health Strategies. [updated 2015 Nov 03; cited 2016 Sep 19]. Available from: http://www.cdc.gov/workplacehealthpromotion/health-strategies/index.html.
[19] Oakman J, Chan S. Risk management: Where should we target strategies to reduce work-related musculoskeletal disorders? Safety Science Vol. 73 (2015): 99-105.
[20] Loisel P, Buchbinder R, Hazard R, Keller R, Scheel I, et al. Prevention of Work Disability Due to Musculoskeletal Disorders: The Challenge of Implementing Evidence. Journal of Occupational Rehabilitation Vol. 15, Issue 4 (2015): 507-524.
[21] Cdc.gov [Internet]. Musculoskeletal Disorders [updated 2015 Jun 11; cited 2016 Sep 19]. Available from: http://www.cdc.gov/niosh/programs/msd/goals.html.
[22] Narodowy Program Zdrowia na lata 2007-2015. Załącznik do Uchwały Nr 90/2007 Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007 r.
[23] Mz.gov.pl [Internet]. Programy polityki zdrowotnej [cited 2016 Sep 19]. Available from: http://www.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/programy-zdrowotne/.
[24] Kompleksowy Program Profilaktyczny dotyczący chorób układu ruchu i obwodowego układu nerwowego wywołanych sposobem wykonywania pracy. Available from: http://www.programyzdrowotne.pl/Portals/1/Files/PDF/programy/ruch.pdf.